Στον αέρα το Ρυθμιστικό Αθήνας και σχέδια πόλης για 60.000 στρέμματα
Ύστερα από δέκα χρόνια προσπαθειών, αφού έφθασε ένα βήμα πριν να θεσμοθετηθεί, μπαίνει ξανά στο συρτάρι το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας. Τινάζονται στον αέρα τα νέα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια λίγο πριν από την ολοκλήρωση των διαδικασιών έγκρισής τους σε 15 δήμους, ενώ σε ακόμη 50 δήμους της Αττικής «παγώνουν» επ’ αόριστον ο πολεοδομικός σχεδιασμός, οι εντάξεις εκτάσεων στο σχέδιο πόλης και η οριοθέτηση περιοχών αυθαιρέτων.
Τα έργα στο Τατόι μένουν μετέωρα μετά το λουκέτο στον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας… Δίνοντας ρεσιτάλ κυβερνητικής διγλωσσίας και ασυνεννοησίας, την ίδια ώρα που ο υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Μανιάτης ανακοινώνει την κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή για τη θεσμοθέτηση του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αττικής και μεγάλες χωροταξικές και πολεοδομικές παρεμβάσεις μητροπολιτικού χαρακτήρα, με επίκεντρο το σχεδιασμό και τη δραστηριότητα του Οργανισμού Αθήνας, ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης, με το νομοσχέδιο που τέθηκε από την περασμένη εβδομάδα σε διαβούλευση για την κατάργηση 21 δημοσίων φορέων, βάζει λουκέτο στον Οργανισμό Αθήνας.
Μάλιστα, στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρεται ότι «ο Οργανισμός ολοκλήρωσε το έργο του» και ότι «δεν έχει λόγο ύπαρξης»! Εκθετο μένει παράλληλα και το υπουργείο Τουρισμού, το οποίο, προκειμένου να προσφέρει αυξημένες διασφαλίσεις πολεοδομικής νομιμότητας σε υποψήφιους επενδυτές, προέβλεψε σε νόμο, που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή, ότι οι μεγάλες τουριστικές επενδύσεις στην Αττική θα εγκρίνονται από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ), ο οποίος στο μεταξύ με το νεότερο νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης κατεβάζει ρολά!
Μηδενικό όφελος
Είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό ότι το λουκέτο στον Οργανισμό Αθήνας, που προβλέπεται να μπει οριστικά στις 28 Φεβρουαρίου 2014, αφήνοντας πελώριες εκκρεμότητες στο έργο του φορέα και κενό αναπτυξιακού σχεδιασμού για ολόκληρη την Αττική στο παρόν και το μέλλον, αφενός δεν πρόκειται να αποδώσει κανένα δημοσιονομικό όφελος, αφετέρου δεν υπάρχει διάδοχο σχήμα για να καλύψει άμεσα τις λειτουργίες και δραστηριότητές του.
Συγκεκριμένα, ο Οργανισμός, που ξεκίνησε το 1985, επί αείμνηστου Αντώνη Τρίτση, με 80 άτομα, τα τελευταία «μνημονιακά» χρόνια παράγει σημαντικό έργο, μόλις με 20 αποσπασμένους μόνιμους υπαλλήλους του υπουργείου Περιβάλλοντος, οι οποίοι θα επιστρέψουν στις θέσεις τους και θα συνεχίσουν να μισθοδοτούνται.
Παράλληλα προβλέπεται οι δραστηριότητες του Οργανισμού να καλυφθούν από το υπουργείο ΠΕΚΑ, όταν και εφόσον θεσμοθετηθεί και εφαρμοστεί νέο οργανόγραμμα στο πλαίσιο της περιβόητης αναμόρφωσης του κράτους. Ακόμη όμως και όταν αυτό συμβεί, στη θέση ενός ευέλικτου και επιτελικού φορέα, που λειτουργεί μέχρι σήμερα, προβλέπεται να δημιουργηθεί ακόμη ένα πολυπλόκαμο γραφειοκρατικό σχήμα.
Με την προτεινόμενη ρύθμιση οι αρμοδιότητες του Οργανισμού Αθήνας μεταφέρονται στο Τμήμα Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Αθήνας στη Διεύθυνση Χωροταξίας, οι αρμοδιότητες της οποίας διαρθρώνονται σε 9 τμήματα, συμπεριλαμβανομένων των υπό σύσταση τμημάτων με το σχέδιο νόμου. Η Διεύθυνση Χωροταξίας υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Χωροταξίας, η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 19 του ν. 3855/10, υποστηρίζεται λειτουργικά από την Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ.
Επενδυτικές σκοπιμότητες
Το μόνο, λοιπόν, που θα συμβεί στην πράξη είναι ότι θα σβηστεί από το χάρτη ένας αυτόνομος φορέας του Δημοσίου, με στρατηγικό αναπτυξιακό ρόλο, ο οποίος εξ αντικειμένου είναι θεματοφύλακας της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής νομιμότητας. Πράγμα που στην τριαντάχρονη λειτουργία του ΟΡΣΑ επιβεβαιώθηκε πολλές φορές. Με βάση τη νομοθεσία και αποφάσεις των διοικήσεων του Οργανισμού ματαιώθηκε πλήθος αυθαιρεσιών, που συχνά προωθούσαν πολιτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα, συνήθως με το μανδύα των επενδύσεων.
Επίσης μέσω του ΟΡΣΑ εδραιώθηκαν νομικά ερείσματα για πολλές ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως, π.χ., για την προστασία των ορεινών όγκων, του θαλασσίου μετώπου της Αττικής κ.ά.
Ενώ, λοιπόν, στην πραγματικότητα εξυπηρετείται η κατάργηση ενός θυλάκου αναπτυξιακού σχεδιασμού και περιβαλλοντικής προστασίας, οι συναρμόδιοι υπουργοί εμφανίζονται να πέφτουν αμαχητί δήθεν στις επιταγές της τρόικας περί κατάργησης δημοσίων οργανισμών για τη μείωση του κόστους λειτουργίας και του προσωπικού τους, όταν αυτό στην περίπτωση του ΟΡΣΑ δεν συμβαίνει.
Στο έλεος των «επενδυτών» η Αττική
Με πρωτοβουλία του υπό κατάργηση Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας στο τέλος του τρέχοντος μήνα ολοκληρώνεται η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων εφαρμογής του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, ώστε να ακολουθήσει εντός του Φεβρουαρίου, η κατάρτιση του τελικού νομοσχεδίου, προκειμένου να κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή.
Εκτός σοβαρού απροόπτου, προδικάζεται ότι η κατάργηση του ΟΡΣΑ, που κινεί όλες τις σχετικές διαδικασίες και εκπονεί το σχετικό νομοσχέδιο, οδηγεί σε νέο εκτροχιασμό του Ρυθμιστικού Αθήνας, με αποτέλεσμα να μείνει ξανά στο ράφι.
Διαδοχικές κυβερνήσεις και υπουργοί Περιβάλλοντος εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία έθεσαν στόχο να αποκτήσει η Αττική νέο Ρυθμιστικό, που θα αντικαταστήσει το πρωτοποριακό για την εποχή του Ρυθμιστικό Σχέδιο που καθιέρωσε ο αείμνηστος Αντώνης Τρίτσης, το οποίο έχει ξεπεραστεί αφού παραμένει το ίδιο από το 1985.
Το Ρυθμιστικό Σχέδιο αποτελεί νέο χάρτη στρατηγικών επιλογών άσκησης χωροταξικής, πολεοδομικής αλλά και οικονομικής αναπτυξιακής πολιτικής για την επόμενη εικοσαετία στο μεγαλύτερο μητροπολιτικό συγκρότημα, όπου ζει περίπου ο μισός πληθυσμός και αναπτύσσεται το 35% των δραστηριοτήτων της χώρας. Η απουσία του εκτιμάται ότι θα έχει επιπτώσεις και στην οριστικοποίηση των στρατηγικών επιλογών της νέας Προγραμματικής Περιόδου ΣΕΣ 2014-2020 για την Αττική, με συνέπεια ο επίσημος σχεδιασμός να διαμορφώνεται από τις επιμέρους και κατά καιρούς προτάσεις εγχώριων και ξένων επενδυτών.
Το νέο Ρυθμιστικό της Αθήνας προβλέπει νέο μοντέλο ανάπτυξης για την Αττική, που πριμοδοτεί την αναζωογόνηση του αστικού ιστού, τον εκσυγχρονισμό αντί της μετεγκατάστασης των βιομηχανιών και την ολοκλήρωση του δικτύου αυτοκινητοδρόμων μέχρι τα νότια προάστια.
Επίσης το νέο Ρυθμιστικό της Αθήνας δίνει έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος θέτοντας αυστηρές προϋποθέσεις για ιδιωτικές στρατηγικές επενδύσεις συνεδριακού τουρισμού, τουριστικής κατοικίας και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων στο θαλάσσιο μέτωπο και στον εκτός σχεδίου χώρο.
Οι εκκρεμότητες
Η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου είναι μία από τις μεγάλες εκκρεμότητες που θα αφήσει το λουκέτο στον ΟΡΣΑ, καθώς ο Οργανισμός προβλέπεται να συμμετέχει στην παρακολούθηση της υλοποίησης του έργου αλλά και στη λειτουργία του, με αιχμή τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, που θα αλλάξουν τα δεδομένα στο κέντρο της Αθήνας. Σε εκκρεμότητα μένουν επίσης τα Σχέδια Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) για το ευρύτερο κέντρο του δήμου της Αθήνας, τις υποβαθμισμένες συνοικίες του Πειραιά και τη Δυτική Αττική. «Κολλάνε» νομοθετικές ρυθμίσεις που ολοκληρώνουν ή συμπληρώνουν το καθεστώς προστασίας σε Θριάσιο Πεδίο, Λαυρεωτική, Ελαιώνα, πάρκο Γουδή, Τατόι κ.α.
Θεσσαλονίκη: Η χαμένη μητροπολιτική ταυτότητα
Με το ίδιο νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καταργείται και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης (ΟΡΘΕ) και των Ιωαννίνων (ΟΡΣΙ), με παράλληλη πρόβλεψη οι αρμοδιότητές τους να μεταφερθούν σε αντιστοίχως συνιστώμενα Τμήματα στο υπουργείο Περιβάλλοντος.
Την ίδια ημέρα που δημοσιοποιήθηκε το λουκέτο στον ΟΡΘΕ, ο Γ. Μανιάτης παραβρέθηκε σε ειδική εκδήλωση των εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης και των φορέων της Θεσσαλονίκης, όπου ανακοίνωσε ότι «η Θεσσαλονίκη και η ευρύτερη περιοχή θα αποκτήσουν νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο ύστερα από είκοσι οκτώ ολόκληρα χρόνια, καθώς στα τέλη Φεβρουαρίου αναμένεται να ψηφιστεί από τη Βουλή το σχετικό σχέδιο νόμου».
Ο κ. Μανιάτης παρουσίασε το «νέο οδικό χάρτη για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής επιρροής της Θεσσαλονίκης για την επόμενη εικοσαετία», όπως είπε, ενώ χαρακτήρισε ανεπίτρεπτο το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη -από το 1985- αλλά και η Αθήνα, τα δύο μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα της χώρας, δεν διαθέτουν Ρυθμιστικό Σχέδιο.
**Το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Θεσσαλονίκης, το οποίο επίσης απειλείται με εκτροχιασμό λόγω της κατάργησης του ΟΡΘΕ, αντιμετωπίζει ισότιμα και συμπληρωματικά το περιβάλλον, την παραγωγή και την επιχειρηματικότητα, τον πολιτισμό, την κοινωνική συνοχή και την αστική αναζωογόνηση. Περιλαμβάνει τις χρήσεις γης και τις προβλέψεις για την ανάπτυξη τριών περιφερειακών ενοτήτων οι οποίες αποτελούνται από τους όμορους νομούς και τη Θεσσαλονίκη, η οποία καθίσταται μητροπολιτικό κέντρο. Ο ρόλος της Θεσσαλονίκης ενισχύεται ως κέντρο παροχής υπηρεσιών, λειτουργιών και αποφάσεων, επιχειρηματικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται σε κόμβο θαλάσσιων μεταφορών και τουριστικός προορισμός.
Ειδικότερα, το κέντρο της Θεσσαλονίκης (περιοχή μεταξύ Λευκού Πύργου, ΔΕΘ, πανεπιστημίων, Γ’ Σώματος Στρατού και Πεδίου του Αρεως) ορίζεται ως μητροπολιτικό πάρκο πολιτισμού και πρασίνου, ενώ η ανατολική πλευρά της πόλης θα γίνει πόλος έλξης επιχειρήσεων καινοτομίας, έρευνας, μεταποίησης και αναψυχής.
Το δυτικό τμήμα της πόλης προγραμματίζεται να γίνει πόλος μεταποίησης, χονδρεμπορίου, διαμετακόμισης και εκθεσιακών κέντρων.
Τέλος για ΕΑΧΑ Α.Ε.
Καμία διασφάλιση για τους εργαζομένους
Με το νομοσχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης καταργείται και η ΕΑΧΑ Α.Ε. (Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων & Αναπλάσεις Α.Ε.). Το σχέδιο νόμου προβλέπει τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων και όλων των δημοσίων έργων και μελετών που είναι σε εξέλιξη (ως ανωτέρω) στη Διεύθυνση Ειδικών Εργων Αναβάθμισης Περιοχών (ΔΕΕΑΠ) του ΥΠΕΚΑ. Οι εργαζόμενοι ζητούν να μην απολυθούν αλλά να στελεχωθεί ο νέος φορέας ΥΠΕΚΑ/ΔΕΕΑΠ με το προσωπικό της ΕΑΧΑ Α.Ε., όπως αναλόγως προβλέπεται για το ΤΕΟ Α.Ε. και μέρος του προσωπικού του.
Επίσης, οι εργαζόμενοι επισημαίνουν την ανάγκη να προωθηθούν και να ολοκληρωθούν τα δημόσια έργα και μελέτες που βρίσκονται από την ΕΑΧΑ Α.Ε. σε εξέλιξη, τα οποία είναι: ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων Κνωσού, Πειραιά, Ελευσίνας, Πάτρας, Βέροιας· αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί για την ανάπλαση του αστικού ιστού σε όλη την επικράτεια (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Βόλος, Κοζάνη)· ολοκλήρωση του Μεγάλου Περιπάτου της Αθήνας (Δ. Αρεοπαγίτου-Μακρυγιάννη-Απ. Παύλου-Ερμού) με την ανάπλαση της Λεωφ. Βασ. Ολγας· ανάπλαση της Πλατείας Θεάτρου στο κέντρο της Αθήνας και της ευρύτερης υποβαθμισμένης περιοχής.
Στο ράφι πολεοδομικές εντάξεις σε 65 δήμους
Τινάζονται στον αέρα τα νέα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) σε τουλάχιστον 15 δήμους της Αττικής, που βρίσκονται στην τελική φάση της ολοκλήρωσής τους ύστερα από πολυετή συνεργασία του Οργανισμού Αθήνας με τους αντίστοιχους δήμους. Παράλληλα «παγώνει» συνολικά ο πολεοδομικός σχεδιασμός και στους 65 δήμους της Αττικής, που προωθούσε ο Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ), με στόχο σε βάθος δεκαετίας να ενταχθούν σε σχέδια πόλης συνολικά περί τα 50.000 έως 60.000 στρέμματα γης, με βάση κυρίως τις προτάσεις των δήμων, με αυστηρά πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
Η πολιτική που ακολουθήθηκε από τον ΟΡΣΑ μέχρι τώρα είναι εντάξεις αυθαιρέτων σε σχέδια πόλης με φειδώ και περιορισμούς, ώστε το θέμα των οικιστικών πιέσεων στην Αττική να αντιμετωπιστεί μέσα από την ολοκλήρωση, επικαιροποίηση και λελογισμένη επέκταση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ).
Σε γενικές γραμμές η διοίκηση του ΟΡΣΑ περιέκοψε σε ποσοστά άνω του 60% τις προτάσεις των δήμων για τις προς ένταξη επιφάνειες, εγκρίνοντας τους τελευταίους μήνες επικαιροποιήσεις και επεκτάσεις πολεοδομικών σχεδίων, επιδιώκοντας αφενός μεν να μπει τάξη στο χάος των αυθαιρέτων, αφετέρου δε απορρίπτοντας τη διαρκή επέκταση των οικισμών προς τον εξωαστικό χώρο.
Οι 15 δήμοι, τα ΓΠΣ αναφορικά με τους οποίους είναι στο στάδιο της τελικής διαβούλευσης προκειμένου να προωθηθούν εν συνεχεία οι διαδικασίες θεσμοθέτησής τους και λόγω της κατάργησης του ΟΡΣΑ ξαναμπαίνουν στο συρτάρι, είναι Μέγαρα, Ερυθραία, Καλύβια, Κερατσίνι, Βριλήσσια, Χολαργός, Βάρη, Μεταμόρφωση, Ελευσίνα, Ανάβυσσος, Φώκαια, Μαρκόπουλο, Πειραιάς, Ωρωπός, Φυλή.
Λόγω του λουκέτου στον ΟΡΣΑ σταματά και η οριοθέτηση περιοχών αυθαιρέτων στην Αττική. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ν. 4178/2013 για τις νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων του ΥΠΕΚΑ, εντός επταετίας θα επιλεγούν οι περιοχές νομιμοποιημένων αυθαιρέτων στην Αττική, όπως επίσης και στην υπόλοιπη χώρα, που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις οικιστικής καταλληλότητας για να πολεοδομηθούν.